Spotkanie z bohaterami naszej wolności – wykład prof. dr hab. Tomaszem Balbusem

Młodzieńczy sprzeciw akademickim prawidłom, wiodących studentów do podejmowania tematów wielokrotnie już eksploatowanych oraz pragnienie oddania czci prawdziwym bohaterom naszych ziem stało się przyczyną, dla której prof. dr hab. Tomasz Balbus postanowił napisać pracę na temat podpułkownika Ludwika Marszałka. Na przestrzeni kolejnych lat prace badawcze postępowały, konsekwencja wnikliwego historyka doprowadziła go do wielu niezwykle istotnych źródeł, a my możemy poznawać losy „Zbroi” z pieczołowicie dopracowywanej publikacji opartej o liczne i niewykorzystane dotychczas materiały archiwalne, a także zbiory prywatne, zebrane w trzecim już wydaniu opracowania biograficznego autorstwa naszego Gościa, zatytułowanego Podpułkownik Ludwik Marszałek „Zbroja”. 2 grudnia 2022 r. publiczność zgromadzona w Miejskiej i Powiatowej Bibliotece Publicznej w Dębicy wysłuchała wykładu na temat podpułkownika Ludwika Marszałka, mężnego i nieugiętego żołnierza AK, wobec którego my, współcześni, mamy wciąż niespłacony dług wdzięczności za przywilej życia w niezawisłym państwie. Licznie zgromadzeni słuchacze stanowią wyraźny dowód tego, jak olbrzymią wartość stanowią dzieje naszej Ojczyzny, kształtowane przez osoby tak wybitne, jak protagonista naszego spotkania, którego losy stanowią wręcz upostaciowanie ideału żarliwej miłości do Polski.   

Spotkanie zorganizowane przez Miejską i Powiatową Bibliotekę Publiczną w Dębicy wraz z Instytutem Pamięci Narodowej we Wrocławiu, Światowym Związkiem Żołnierzy Armia Krajowa Dębica oraz Miastem Dębica jako szczególna forma upamiętnienia podpułkownika Ludwika Marszałka odbyło się w potrójną rocznicę. Tego roku przypada bowiem 110. rocznica urodzin wybitnego żołnierza AK, niezłomnego, podążającego za imperatywem etosu żarliwego patriotyzmu. Mija 75 lat odkąd 1 grudnia 1947 r. następuje moment krytyczny, kiedy to Bezpieka wychodzi na siatki konspiracyjne IV Zarządu Głównego Zrzeszenia WiN poprzez Małopolskę, Górny Śląsk i poprzez kolejne aresztowania dociera do struktur działaczy i oficerów WiN-u na Dolnym Śląsku. Major Marszałek zostaje aresztowany 12 grudnia na kontakcie ulicznym we Wrocławiu, zdradzony przez wyrachowanego współpracownika Bezpieki, noszącego pseudonim „Kruk”. „Kruk”, pragnąc ocalić siebie dzięki zwolnieniu z aresztu, podejmuje współpracę z aparatem represji.  27 listopada przypada 74. rocznica bestialskiego i nieprawego mordu na „Wilku” wraz z 3 innymi działaczami WiN – rozstrzelanych na dziedzińcu więzienia przy ul. Kleczkowskiej we Wrocławiu.

Prof. dr hab. Tomasz Balbus przybliżył audytorium losy bohatera, które mimo swej burzliwej zmienności, determinowanej historiozoficzną nieuniknionością miały jedną stałą – bezbrzeżną miłość do Polski, przedkładaną zawsze nad własne interesy. Prelegent, kreśląc wyrazisty portret „Zbroi” akcentuje jego ścisły związek z naszym miastem, podkreślając jednocześnie wyjątkowość postaci łączącej dwa regiony – Rzeszowszczyznę oraz Śląsk. Kariera oficerska wiedzie podpułkownika Marszałka przez wiele oddziałów, w których nabywa on doświadczenia przed kampanią wrześniową. Pełnił funkcję pierwszego komendanta i organizatora Placówki Brzeziny. Jako oficer szkoleniowy realizował takie zadania, jak: gromadzenie broni oraz kompletowanie umundurowania na czas powstania powszechnego, szkolił żołnierzy, ucząc ich obsługi broni, topografii oraz orientacji w terenie, a także organizował zasadzki. Okres ten, zwieńczony akcją „Burza” stanowi przejście do kolejnego rozdziału w jego życiu. Okupacja sowiecka stanowiła kontynuację dotychczas realizowanych zadań, jednak konieczność przeniesienia na Dolny Śląsk nadaje jego działaniom charakteru swoistej pracy organicznej.

Prof. dr hab. Tomasz Balbus, przybliżając losy „Wilka”, wskazuje także na jego lojalnych towarzyszy: Jana Klamuta, Stanisława Dydo „Steinerta”, Helenę Sieleżyńską oraz Władysława Ciska. Opisuje także nieoszacowany wkład dzielnej siostry bohatera – Emilii Szlachty – w nieustraszone stawianie czoła okupantowi.

Wykład zwieńczyła ożywiona dyskusja, objawiająca, jak istotna jest dla nas scheda otrzymana od naszych bohaterów, jak krucha zarazem jest budowana krwawymi ofiarami życia wolność i jak często marginalizowana jest rola architektów naszego dobrostanu. Stąd też niebywale doniosła rola nas, jako podtrzymujących pamięć o wydarzeniach, które w gruncie rzeczy nie są aż tak od nas odległymi.

Dziękujemy serdecznie Panu prof. dr hab. Tomaszowi Balbusowi oraz współorganizatorom spotkania: Instytutowi Pamięci Narodowej we Wrocławiu, Światowemu Związkiem Żołnierzy Armia Krajowa Dębica oraz Miastu Dębica za możliwość wspólnego uczczenia pamięci podpułkownika Ludwika Marszałka „Zbroi”, który zasłużenie w 2020 r. major Ludwik Marszałek decyzją Ministra Obrony Narodowej zostaje patronem 16. Brygady Wojsk Obrony Terytorialnej na Dolnym Śląsku.