„Ostatni żołnierze Polski podziemnej” – Lekcja patriotyzmu dla młodych dębiczan

Na przestrzeni kolejnych epok przeobrażeniu ulegają ludzkie zachowania i postawy, lecz zmiany te nie dotykają samych wartości. Do tych najcenniejszych i wymagających nieustannej dbałości należy patriotyzm. Jesteśmy dłużnikami naszych przodków, zawdzięczając im obecny kształt naszej Ojczyzny. Podczas konferencji pt. „Ostatni żołnierze Polski podziemnej”, która odbyła się 16 marca w Domu Kultury Mors, uczniowie dębickich szkół wzięli udział w niezapomnianej lekcji historii. Narrację współtworzyły harmonijnie: relacja naocznego świadka kształtujących się dziejów oraz doświadczonego historyka. Uczestnicy spotkania poznali genezę i strategię działania polskiego podziemia niepodległościowego. Pointą historiozoficznej refleksji nad naszą przeszłością stał się postulat ciągłego kształtowania postawy umiłowania Ojczyzny, opierającego się na przywiązaniu i identyfikacji z nią od najmłodszych lat i poszanowaniu naszego dziedzictwa.

Konferencję, należącą do cyklu uroczystości patriotyczno-religijnych w ramach obchodów Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”, poprowadziła Dyrektor MiPBP w Dębicy, Pani Monika Rojek-Kałek. Spotkanie z młodymi dębiczanami wpisuje się w szereg inicjatyw, stanowiących hołd pamięci dla działaczy drugiej konspiracji, będąc zarazem niepowtarzalną okazją do pochylenia się w międzypokoleniowej zadumie nad zaszczytnym historycznym bogactwem Małej Ojczyzny, uważnego zanurzenia się w  nim i jednocześnie kultywowania pamięci o postaciach naszych bohaterów. Wydarzeniu towarzyszyły dwie ekspozycje historyczne Instytutu Pamięci Narodowej zatytułowane: „Żołnierze Wyklęci. Podziemie niepodległościowe 1944-1963” oraz „Łukasz Ciepliński”.

Najpierw uczniowie wysłuchali odczytu, doświadczonego, pełnego pasji i zaangażowania historyka, Pana Macieja Rędziniaka, na co dzień pracującego w  Rzeszowskim Oddziałowym Biurze Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej. W prelekcji zatytułowanej „Żołnierze Wyklęci. Podziemie niepodległościowe 1944-1963” nakreślona została panorama działalności żołnierzy wyklętych oraz historia ich święta. Pan Maciej wyjaśnił, dlaczego akurat 1 dzień marca został wybrany jako tak znacząca data, unieśmiertelniając tych, którzy bez cienia zawahania uczynili swe życie ofiarą dla wolności Ojczyzny. Właśnie tego dnia, 67 lat temu, w 1951 r. w więzieniu na warszawskim Mokotowie, po trwającym aż trzy lata śledztwie i demonstracyjnym procesie, władze komunistyczne rozstrzelały siedmiu członków niepodległościowego IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. W bezprawnej egzekucji zginął Łukasz Ciepliński wraz z towarzyszami broni. Rocznica zamordowania szlachetnej siódemki obchodzona jest od 2011 r. jako Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Pan Maciej Rędziniak zwracał uwagę słuchaczy na kwestię nazewnictwa, wskazując na przydomki takie jak „Wyklęci” i „Niezłomni”, lokujące żołnierzy drugiej konspiracji w sferze walki pośmiertnej. Zdradzani, hańbieni, odsądzani od czci, walczyli o wydzieraną im godność, deptaną za życia. Podkreślał, że zgrupowani w Zrzeszeniu „Wolność i Niezawisłość”, od 1945 r. kontynuowali dzieło powzięte przez Armię Krajową. Działania powojennej konspiracji miały doprowadzić do wolnych wyborów, a następnie złożenie tego elementarnego prawa wolnego narodu na ręce władz Polski suwerennej, wyswobodzonej spod krwawego jarzma komunistycznego krzywdziciela. Zmienne i dynamiczne losy drugiej konspiracji trwały do 1963 r., kiedy zginął ostatni z żołnierzy wyklętych, Józef Franczak ps. „Lalek”, który w konspiracji spędził łącznie 24 lata.

Kolejnym prelegentem był Pan Franciszek Batory. Laureat nagrody honorowej „Świadek Historii” opowiedział zgromadzonym o uwikłaniu swojego pokolenia w wojenną maszynerię. Służąc Ojczyźnie od najmłodszych lat, zna doskonale wagę wartości wolności oraz bezwzględnej i bezwarunkowej miłości do Ojczyzny. Dlatego należy je przekazywać z pokolenia na pokolenie, począwszy od rodzinnego gniazda, poprzez szkoły i samodyscyplinę. Z niezwykle poruszających, zapadających w pamięć słów poznaliśmy biografię braci, z których jeden, należąc do  IV Zarządu Głównego WiN-u, należał zarazem do  siódemki niezłomnych budowniczych naszej historii. Brat Pana Franciszka, major Józef Batory ps. „Argus” został bestialsko zamordowany 1 marca 1951 r. Pan Franciszek, będąc „świadkiem” historii, sam również odegrał pierwszoplanową rolę na jej scenie, wobec czego tym mocniej wybrzmiewał jego apel o odpowiedzialność, spoczywającą na ramionach nauczycieli oraz rodziców.

Konferencję domknęło wystąpienie Zastępcy Burmistrza Miasta Dębica, Pana Macieja Małozięcia, który w swoim przemówieniu wyraził wdzięczność i podziw dla młodych dębiczan, gotowych na odsłanianie kart naszej chlubnej, choć bolesnej historii. Podziękował również troskliwym pedagogom, towarzyszącym licznie zgromadzonym uczniom.

Kultywowanie pamięci o bohaterach antykomunistycznego podziemia jawi się jako swoista misja, będąca elementem przywracania rzeczywistego obrazu męstwa, nie wahającego się zatrzymać nawet w obliczu śmierci, byle ochronić wzniosłe ideały. Mamy nadzieję, że wrażenia i wiedza, zdobyte podczas konferencji, towarzyszyć będą młodemu pokoleniu jako deputat samoświadomości i zarazem przerodzą się w impuls do samodzielnego poznawania dziejów Małej i Dużej Ojczyzny.